prof. Dr. Hasan Bombacı, “Kadın Sporcularda Ön Çapraz Bağ ve Ayak Bileği Sakatlığı Riski Daha Yüksek!”
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr., kadınların profesyonel olarak daha fazla spor yapmaya başlamasıyla birlikte spor yaralanmalarında cinsiyetler arasındaki farkın ve yaralanma nedenlerinin yeni bir konu haline geldiğini söyledi. Hasan Bombacı, epidemiyolojik çalışmaların kadın sporcularda özellikle alt ekstremite kas-iskelet sisteminde erkek sporculara göre daha fazla spor yaralanması riskinin olduğunu gösterdiğini söyledi.
Spor yaralanmalarındaki cinsiyet farkıyla ilgili istatistikler, yaygın sporlar dikkate alındığında, kadın sporcuların erkek sporculara kıyasla yaralanma oranlarının genellikle birbirine yakın olduğunu göstermektedir. Ancak özellikle diz yaralanmaları arasında ön çapraz bağ yaralanmaları kadınlarda daha sık görülürken, erkeklerde omuz, kalça gibi farklı bölgelerdeki yaralanmaların daha sık görüldüğünü söyleyen Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. cinsiyet gözetmeksizin her yaştan herkesi ilgilendirmektedir. Spor hayatının devamlılığının sağlanması için hem sakatlıkların önlenmesinde hem de tedavi ve sonrasında bilinçli ve tedbirli olunması gerekmektedir.
EN DEĞERLİ FAKTÖRLER ANATOMİK VE BİYOLOJİK FARKLAR
Kadın ve erkek spor yaralanmaları arasındaki farklara vurgu yapan Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. “Bu sonuç, kadın ve erkek arasındaki cinsiyete özgü bazı anatomik ve biyolojik farklılıklardan kaynaklanmaktadır. Kadınların adet dönemlerinde vücuttaki hormon konsantrasyonuna bağlı olarak bağlarda gevşeme, yumuşama ve tendonların direncinde azalma olabilir. Bu nedenle kadınlar, özellikle adet döngüsünün bazı dönemlerinde yaralanmaya daha yatkındır.”
“YARALANMA İLE İLGİLİ EN BÜYÜK BAĞLAR DİZLERDEDİR”
Kadınlarda yaşanan hormonal değişimden genel olarak tüm bağlar etkilense de Prof. Dr. Hasan Bombacı şu bilgileri verdi:
“Özellikle yarışmalı sporlarda, karşılıklı mücadelenin gerektirdiği durumlarda ani durma, dönme gibi hareketler yapılırken eklemlere ve kaslara çok daha fazla yük biniyor. Normalden farklı olarak bağlarda gevşeme varsa bu durum bağların eklemi tutucu etkisini azaltır. Doğal olarak gelen bu anormal yük karşısında eklem ve bağların zarar görme olasılığı artar.
ANATOMİK FARKLILIKLAR KADINLARDA RİSKİ DE ARTIRIR
Kadınların hormonlar dışında anatomik olarak erkeklerden farklı olduğunu, riski artıran bir diğer faktörün de konu hakkında şunları aktardığını anlatan Prof. Dr. Hasan Bombacı, “Örneğin kadınların bacakları erkeklere göre biraz daha dışa dönüktür. Kadınların biyolojisi ile ilgili olan bu durum, valgus açılanması “ olarak tanımlanmıştır. Dizin valgus açılanması, özellikle ani dönüşlerde ve ani duruşlarda, olağandışı gerginlikler karşısında dizin daha erken dengesizleşmesine neden olur. Bu da o bölgedeki yükün zarar görme olasılığını artırır. Örneğin, hentbolda koşan bir sporcu kaleye yaklaştığında, ayağa fırlayıp şut atmak için bacağının üzerine inerken dizine alışılmadık derecede yüksek bir dönme kuvveti uygular. Sporcu bu durumlar için gerekli aktiviteyi oluşturacak refleksleri kazanmamışsa bağ yaralanması ile yarışma olasılığı yüksek olacaktır. Bunun dışında kadınlarda ön çapraz bağın anatomisi gereği erkeklere göre daha ince olmasının da bu durumdan sorumlu olduğu iddia edilmektedir.
AMATÖR SPORCULAR DA DİKKATLİ OLSUN!
Yaralanmaların sadece profesyonel sporcular için değil amatör sporcular için de değerli bir sorun olduğunu belirten Prof. Bombacı, spor yaparken önlem almanın ve bilinçli olmanın değerine değindi. Ancak amatör sporcuların çoğunlukla yarışmalı sporlarla uğraşmadığını ve bu nedenle sakatlık riskinin daha düşük olduğunu belirtti.
YETERLİ ÖNLEM ALINMAZSA TEKRAR RİSKİ YÜKSEK
Bu tip spor yaralanmalarında tedavi ile çok etkili sonuçlar alınabileceğini ve tekrar spora dönüş yapılabileceğinin altını çizen Prof. prof. Bombacı sözlerini şöyle sürdürdü:
“Tedavi, bir kişiyi en fazla kaza olmadan önceki durumuna getirebilir. Örneğin en sık görülen ön çapraz bağ yaralanması sonucunda sporcuların yüzde 70-80’i spora ve önceki performans seviyelerine dönebilmektedir. Ancak bu dezavantajı ortadan kaldıracak bir egzersiz programı uygulanmaz ise yeniden sakatlanma kaçınılmazdır. Üstelik bu durumda önceki yaralanmanın yarattığı zayıflık ile risk daha da artıyor.”
KORUNMAK İÇİN NE YAPILMALI?
prof. Dr. Hasan Bombacı’nın uygun eğitim teknikleri ve daha da önemlisi özel ” propriyosepsiyon egzersizleri ile bu açığın büyük ölçüde kapatılabileceğini belirterek, “Özel egzersiz programları riski azaltmada çok etkilidir ancak sporla ilgili teknikleri iyi bilmek de önemlidir. Sporcunun yaralanma mekanizmasının analizine göre dayanıklılık, çeviklik, stabilite ve kuvvetlendirme gibi birçok açıdan “egzersiz temelli” rehabilitasyon ve antrenmanların bu yaralanmaları %27-45 oranında azalttığını gösteren bilimsel veriler bulunmaktadır. Kadın sporcuların anatomi ve biyolojileri ile ilgili potansiyel spor yaralanma riskleri, nöromotor yeteneklerini artıran antrenman programları ile önemli ölçüde azaltılabilir. Sonuç olarak kadın sporcuların belirli vücut bölgelerinde erkek sporculara göre daha fazla yaralanma riskine sahip oldukları bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Ancak spor yaparken uygun önlemleri almak ve spora özel hazırlık antrenman teknikleriyle çalışmak çok değerlidir. Bu sayede spor yaralanmalarının önüne geçmek ve tedavi sürecini daha etkin yönetmek mümkün olabilir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
